Giải pháp giảm nghèo bền vững cho các tỉnh vùng Tây Bắc

Với hơn 11,6 triệu người sinh sống trên địa bàn (trong đó 63% là đồng bào dân tộc thiểu số), vùng Tây Bắc gồm 12 tỉnh và 21 huyện phía Tây của hai tỉnh Thanh Hóa và Nghệ An là địa bàn có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất cả nước (theo kết quả Tổng điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo cả nước năm 2010 là 34,58%, cao gấp 2,44 lần tỷ lệ chung của cả nước; theo kết quả Tổng điều tra năm 2015 là 29,14%, cao gấp 2,95 lần tỷ lệ chung của cả nước).

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách giảm nghèo nói chung và giảm nghèo cho vùng Tây Bắc nói riêng. Nhờ đó, công tác giảm nghèo vùng Tây Bắc đã đạt được những kết quả nhất định. Tỷ lệ hộ nghèo vùng Tây Bắc giảm từ 34,41% năm 2010 xuống còn 15% vào cuối năm 2015, bình quân giảm gần 4%/năm. Tỷ lệ hộ nghèo của các huyện nghèo theo Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP giảm còn khoảng 26% vào cuối năm 2015, bình quân giảm khoảng 6%/năm. Tỷ lệ hộ nghèo của các xã được đầu tư theo Chương trình 135 cũng đã giảm từ 3-5% mỗi năm, đạt mục tiêu đề ra, trong đó 21 xã đã cơ bản hoàn thành các mục tiêu theo Chương trình 135. Tuy nhiên, Tây Bắc vẫn được coi là “lõi nghèo” của cả nước. Tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều giai đoạn 2016 – 2020 vẫn ở mức cao nhất cả nước với 29,14% hộ nghèo và 10,69% hộ cận nghèo. Trên địa bàn 45 huyện nghèo theo Nghị quyết 30a có 49,98% hộ nghèo và 12,26% hộ cận nghèo; trên địa bàn 12 huyện hưởng cơ chế hỗ trợ đầu tư theo Nghị quyết 30a có 46,56% hộ nghèo và 14,09% hộ cận nghèo.

Từ năm 2001 đến năm 2015, các chương trình và chính sách xóa đói giảm nghèo đã có tác động toàn diện, đều khắp đến sự phát triển kinh tế - xã hội ở vùng Tây Bắc. Đến nay, các tỉnh Tây Bắc đã đạt được các mục tiêu về giao thông, điện, thủy lợi, chợ, nhà văn hóa, nhà ở, cơ sở khám chữa bệnh, thông tin, viễn thông. Tổng kết 5 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về Nông thôn mới, tính đến năm 2015, cả nước có 1.298 xã, bằng 14,5% số xã, Tây Bắc có 107 xã, chiếm 4,62% số xã đã về đích nông thôn mới.

Bên cạnh các kết quả đã đạt được trong công tác xóa đói, giảm nghèo thời gian qua, vùng Tây Bắc vẫn còn một số những khó khăn, hạn chế: kết quả giảm nghèo chưa mang tính bền vững, tốc độ giảm nghèo giữa các vùng, miền không đồng đều, nguy cơ tái nghèo còn cao; nguồn lực đầu tư cho các chương trình, dự án giảm nghèo, dạy nghề cho lao động nông thôn, vốn vay giải quyết việc làm còn chưa đáp ứng so với yêu cầu; cơ sở hạ tầng còn thiếu và yếu so với nhu cầu thực tế của địa phương; công tác kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện các chính sách đầu tư, hỗ trợ giảm nghèo trên địa bàn đã được quan tâm, tổ chức thực hiện nhưng chưa thường xuyên; một số địa phương còn thụ động trong thực hiện các chính sách hỗ trợ giảm nghèo trên địa bàn, phụ thuộc chủ yếu vào nguồn hỗ trợ từ ngân sách Trung ương; công tác lồng ghép nguồn lực đầu tư từ các chương trình, dự án và các chính sách hỗ trợ giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn còn gặp nhiều khó khăn và chưa đạt hiệu quả cao.

Thời gian tới, để phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc, cần triển khai một số nhiệm vụ: điều tra, đánh giá hiệu quả việc thực thi các chính sách, giảm mạnh cơ chế cho không đồng thời hỗ trợ cơ chế cho vay để đầu tư các công trình thiết yếu. Các địa phương tích cực cải thiện môi trường đầu tư sản xuất kinh doanh, tập trung khai thác tiềm năng lợi thế trong từng lĩnh vực, khuyến khích doanh nghiệp hỗ trợ đầu tư vào vùng, tập trung đào tạo nghề phục vụ phát triển kinh tế và xuất khẩu lao động. Tập trung giải quyết 06 trục giao thông chính trong vùng, tạo sự kết nối các tuyến đường “xương cá”, chia cắt địa hình phức tạp. Triển khai có hiệu quả 02 Chương trình mục tiêu quốc gia: Giảm nghèo và Nông thôn mới, tái cơ cấu nông thôn, nông nghiệp, tập trung tích tụ đất để phát triển sản xuất và các mô hình liên hợp tác xã kiểu mới. Tập trung đào tạo bền vững nguồn nhân lực. Khuyến khích, ưu đãi, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào vùng Tây Bắc thông qua gói tín dụng thương mại nhằm thu hút lao động, tạo việc làm cho người lao động.

Theo đồng chí Nguyễn Văn Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo Tây Bắc, xóa đói giảm nghèo vùng Tây Bắc, đặc biệt là tại các tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo cao là nhiệm vụ then chốt, thiết thực và cấp thiết trong thời gian tới. Trưởng Ban chỉ đạo giao Ban Kinh tế Trung ương là cơ quan đầu mối triển khai nghiên cứu thực hiện Đề án “Giải pháp giảm nghèo bền vững cho các tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo cao vùng Tây Bắc”. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương đánh giá, rà soát các chương trình, tích hợp chính sách mới trong công tác giảm nghèo theo hướng hỗ trợ, tạo điều kiện, thu hút doanh nghiệp đầu tư trong vùng.