Giảm nghèo vùng DTTS: Giải quyết theo các chỉ số của chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều còn nhiều khó khăn và thách thức
Chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều là cơ hội để các địa phương vùng DTTS và miền núi thực hiện các chính sách giảm nghèo bền vững. Tuy nhiên, nếu không có sự thay đổi về nhận thức, phương pháp thì sự thiếu hụt nhiều chỉ số trong chuẩn nghèo đa chiều sẽ trở thành một thách thức không nhỏ trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo.
Khó
chồng khó
Tà Rụt là xã vùng cao, ĐBKK của huyện
Đakrông, tỉnh Quảng Trị. Toàn xã có khoảng 1.000 hộ, chủ yếu là đồng bào dân tộc
Pa Kô. Tính đến tháng 4/2017, tỷ lệ hộ nghèo của xã vẫn trên 50%.
Trao đổi với phóng viên, ông Tô Vên Trọng,
Phó Chủ tịch UBND xã Tà Rụt, cho biết, cái khó nhất trong công tác giảm nghèo của
xã là bảo đảm thu nhập cho bà con. Địa hình bị chia cắt mạnh nên diện tích đất
sản xuất ở Tà Rụt rất manh mún. Thu nhập của bà con chủ yếu dựa vào các loại
cây trồng ngắn ngày như ngô, sắn, dứa,… Sản lượng thấp, lại thường bị tư thương
ép giá nên nguồn thu từ những cây trồng này thường không ổn định.
Mặc dù Phó Chủ tịch xã chỉ tập trung làm
rõ cái khó về thu nhập, nhưng trong câu chuyện, ông vẫn trăn trở về những thiếu
hụt các dịch vụ xã hội cơ bản khiến cho tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều trên
địa bàn xã sẽ rất khó giảm. Ông nhắc nhiều đến chỉ số y tế, trong đó có việc
khám chữa bệnh theo thẻ Bảo hiểm y tế (BHYT).
“Xã cơ bản đã hoàn thành cấp thẻ BHYT cho
bà con. Nhưng do sai sót trong quá trình làm hồ sơ nên bây giờ phải làm lại
toàn bộ. Không biết đến bao giờ mới xong”, ông Trọng nói.
Chia sẻ của Phó Chủ tịch xã Tà Rụt cũng
đồng nghĩa với việc, trên địa bàn xã hiện rất nhiều hộ chưa có thẻ BHYT. Sự thiếu
hụt chỉ số này đã khiến cho nhiều bệnh nhân nghèo ở Tà Rụt thêm gánh nặng khi
đi khám chữa bệnh.
Đáng lưu ý hơn, theo Thông tư số
02/2017/TT-BYT của Bộ Y tế quy định mức tối đa khung giá dịch vụ khám bệnh, chữa
bệnh không thuộc phạm vi thanh toán của Quỹ Bảo BHYT thì từ ngày 01/6 tới, giá
viện phí mới với bệnh nhân chưa có thẻ BHYT sẽ được áp dụng với mức tăng gấp 4
lần so với hiện nay. Như vậy, nếu Tà Rụt không sớm làm lại hồ sơ để cấp thẻ
BHYT cho người dân thì bệnh nhân nghèo khi đi khám chưa bệnh sẽ “cõng” thêm 4 lần
chi phí.
Không chỉ riêng Tà Rụt mà 13 xã, thị trấn
của huyện ĐaKrông cũng xảy ra tình trạng thiếu hụt chỉ số y tế một cách trầm trọng
nếu không sớm có giải pháp. Bởi theo lý giải của ông Tô Vên Trọng, sai sót cơ bản
trong hồ sơ thẻ BHYT hiện nay là sai tên.
“Người Pa Cô, Vân Kiều thường có rất nhiều
tên. Lúc thanh niên thì tên này, nhưng khi lấy vợ lấy chồng lại mang tên khác,
đến khi có con, có cháu lại gọi tên khác. Hơn nữa, tên gọi rất khó phiên âm nên
khi lập danh sách, rất nhiều trường hợp cán bộ ghi sai”, ông Trọng cho biết.
Thiếu
hụt nhiều chỉ số
Khảo sát một số địa phương vùng DTTS và
miền núi khu vực miền Trung, chúng tôi nhận thấy, không chỉ ở xã Tà Rụt, huyện
ĐaKrông của tỉnh Quảng Trị mà ở nhiều địa phương khác, người dân sẽ thêm phần
khó khăn vì thiếu hụt chỉ số y tế. Như huyện A Lưới (Thừa Thiên-Huế), hiện tỷ lệ
phủ sóng thẻ BHYT trên địa bàn mới đạt 86%. Dân cư ở A Lưới đa số là đồng bào
dân tộc Tà Ôi, Cơ Tu, Vân Kiều,... Tình trạng phải làm lại hồ sơ để cấp thẻ
BHYT do ghi sai tên ở đây cũng rất phổ biến.
Đáng bàn hơn, ngoài chỉ số y tế, các địa
phương vùng DTTS và miền núi còn thiếu hụt rất nhiều chỉ số dịch vụ xã hội cơ bản
khác. Điều này khiến cho tỷ lệ hộ nghèo ở những vùng này rất khó giảm theo chỉ
tiêu được giao.
Như huyện A Lưới, hiện có nhiều dịch vụ
xã hội cơ bản của hộ nghèo có tỷ lệ thiếu hụt rất cao. Trong đó, chỉ số về chất
lượng nhà ở chỉ đạt 55%, diện tích nhà ở đạt 60% (toàn huyện hiện còn khoảng
2.404 căn nhà tranh tre nứa lá); chỉ số về nguồn nước sinh hoạt đạt 64 %;…
Chính vì vậy, hiện nay A Lưới vẫn là huyện
có số xã chiếm tỷ lệ hộ nghèo trên 25% cao nhất tỉnh Thừa Thiên-Huế với 17 xã,
trong đó có 6 xã tỷ lệ hộ nghèo chiếm trên 50%. Toàn huyện hiện có 4.337 hộ
nghèo (trong đó 4.182 hộ DTTS). Đây là số hộ không chỉ có mức thu nhập thấp mà
còn thiếu hụt nhiều chỉ số về tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản, như: giáo dục,
nhà ở, y tế, nước sạch sinh hoạt, nhà vệ sinh,…
Rõ ràng, với mức thiếu hụt các dịch vụ
xã hội cơ bản này, chặng đường giảm nghèo ở huyện A Lưới nói riêng, của các địa
phương vùng DTTS và miền núi nói chung sẽ rất gập ghềnh. Nhất là, hiện nay định
hướng của Nhà nước trong công tác giảm nghèo giai đoạn 2016-2020 là sẽ giảm dần
các chính sách “cho không”. Điều này đồng nghĩa với việc người dân sẽ phải tăng
cường tự lưc để bù đắp những thiếu hụt đó.
Trong điều kiện vừa phải giảm nghèo từ
chỉ số thu nhập, vừa bù đắp cho những thiếu hụt về các dịch vụ xã hội cơ bản, lại
không được thụ hưởng nhiều chính sách “cho không” như giai đoạn trước, tất yếu việc
bảo đảm chỉ tiêu giảm nghèo bình quân mỗi năm 4% theo Quyết định 1722/QD-TTg,
ngày 02/9/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu giảm
nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020 sẽ rất khó thực hiện.
Để bù đắp được sự thiếu hụt các dịch vụ
xã hội cơ bản, góp phần giảm nghèo trong vùng đồng bào DTTS, thiết nghĩ, các địa
phương cầ linh hoạt vận động các doanh nghiệp kết nghĩa, hỗ trợ đồng bào thoát
nghèo bền vững. Các địa phương cần phân công cụ thể, trách nhiệm của các ban,
ngành để người nghèo tiếp cận được với các dịch vụ thiếu hụt; thực hiện chính
sách đặc thù để có chuyển biến rõ nét. Ngoài ngân sách Trung ương, các địa
phương cũng cần xây dựng chương trình riêng để hỗ trợ vùng DTTS và miền núi.
Xuân Thường