Thực hiện chính sách hỗ trợ theo Quyết định 755/QĐ-TTg: Nhiều địa phương chưa hoàn thành mục tiêu
Hết thời hạn thi hành, chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt tập trung theo Quyết định 755/QĐ-TTg cũng mới chỉ bố trí được 20,8% tổng nhu cầu vốn để thực hiện. Ở nhiều địa phương, kết quả thực hiện một số nội dung hỗ trợ chỉ đạt tỷ lệ 0%,…
“Đích” liên tục được “nới”
Ngày
20/5/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định 755/QĐ-TTg (QĐ 755),
phê duyệt chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt tập trung cho hộ
đồng bào DTTS nghèo và hộ nghèo ở các xã, thôn bản ĐBKK. Chính sách có hiệu lực
đến hết năm 2015.
Nhưng
hết năm 2015, hầu hết các địa phương được thụ hưởng chính sách chưa hoàn thành các
mục tiêu. Do vậy, sau khi Ủy ban Dân tộc có Tờ trình số 02/TTr-UBDT, ngày
06/1/2016, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý tiếp tục triển khai QĐ 755 đến hết năm
2016.
Vậy
nhưng, việc triển khai QĐ 755 ở các địa phương vẫn rất ì ạch. Như ở Đăk Lăk,
qua rà soát, toàn tỉnh có 4.979 hộ thiếu đất ở, 15.896 hộ không có và thiếu đất
sản xuất, 26.894 hộ thiếu nước sinh hoạt. Chiếu theo mục tiêu của QĐ 755, đến hết
năm 2015, Đăk Lăk sẽ hỗ trợ đất ở, đất sản xuất và nước sinh hoạt cho 70% số hộ;
tương ứng sẽ có khoảng 3.385 hộ được cấp đất ở, khoảng 11.108 hộ được cấp đất sản
xuất, khoảng 18.925 hộ được cấp nước sinh hoạt.
Nhưng
số liệu của UBND tỉnh Đăk Lăk cho thấy, hết tháng 6/2016, toàn tỉnh mới chỉ có 39
hộ được cấp đất ở, 281 hộ được cấp đất sản xuất, 5.881 hộ được hỗ trợ nước sinh
hoạt. Hết tháng 12/2016, số hộ được cấp đất sản xuất theo QĐ 755 trên địa bàn tỉnh
cũng chỉ nâng lên 1.051 hộ; có 12.743 số hộ được hỗ trợ nước sinh hoạt.;…
Không
chỉ riêng Đăk Lăk mà tiến độ thực hiện QĐ 755 ở các địa phương khác cũng không
mấy khả quan. Như Lâm Đồng, toàn tỉnh có 4.437 hộ thiếu đất sản xuất; nhưng hết
năm 2016 cũng chỉ giải quyết đất sản xuất cho 13 hộ có nhu cầu (!).
Bết
bát nhất là tỉnh Ninh Thuận khi kết quả thực hiện một số nội dung của QĐ 755 chỉ
con số ‘Không” tròn trĩnh. Số liệu của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Ninh Thuận cho thấy, hết năm 2016, việc hỗ trợ đất ở cho đồng bào DTTS trên địa
bàn là 0%, hỗ trợ lao động học nghề, chuyển đổi nghề là 0%; chỉ có việc hỗ trợ
đất sản xuất là có thánh tích khá khi đạt… 15,64% (?!).
Theo
Báo cáo số 92/BC-UBDT ngày 12/7/2017 của Ủy ban Dân tộc về tình hình công tác
dân tộc, chính sách dân tộc 10 tỉnh khu vực miền Trung-Tây Nguyên, hết năm
2016, các địa phương mới giải ngân được 70% vốn giao thực hiện QĐ 755. Đáng chú
ý là việc hỗ trợ đất ở, đất sản xuất rất khó thực hiện; giải pháp thay thế là hỗ
trợ chuyển đổi nghề, đào tạo nghề, xuất khẩu lao động, giao khoán bảo vệ và trồng
rừng cũng không đạt hiệu quả.
Chính
sách đặc thù thì phải có cách làm đặc thù
Báo
cáo của các địa phương khi lý giải nguyên nhân chậm tiến đột thực hiện QĐ 755
là do vốn Trung ương bố trí không đủ, chậm. Cùng với đó là do quỹ đất không
còn, định mức hỗ trợ thấp hơn nhiều so với giá đất hiện hành nên khó hỗ trợ cho
các hộ thiếu đất ở, đất sản xuất…
Vốn
thiếu, bố trí không kịp thời khiến các địa phương khó khăn khi triển khai QĐ
755 là một thực tế. Tờ trình số 02/TTr-UBDT ngày 06/1/2016 của Ủy ban Dân tộc
đã chỉ rõ, tính đến tháng 12/2015, tổng ngân sách Trung ương cấp để thực hiện
QĐ 755 là 2.302 tỷ đồng, mới chỉ đạt 20,8% tổng nhu cầu vốn.
Còn
với 10 tỉnh khu vực miền Trung-Tây Nguyên, theo Báo cáo số 92/BC-UBDT ngày
12/7/2017 của Ủy ban Dân tộc, trong năm 2016, các địa phương được bổ sung nguồn
vốn năm 2015 chuyển sang hơn 230 tỷ đồng để thực hiện. Sự thiếu hụt vốn khiến
các địa phương rất khó xoay xở.
Như
Đăk Lăk, tổng nguồn vốn thực hiện QĐ 755 là khoảng 743,7 tỷ đồng; trong đó, vốn
Trung ương 579,4 tỷ đồng. Nhưng hết năm 2016, tỉnh cũng mới được ngân sách
Trung ương hỗ trợ 60 tỷ đồng/358,6 tỷ đồng, đạt 16,7% kế hoạch vốn. Cùng với
đó, theo kế hoạch thì tỉnh phải đối ứng hơn 93 tỷ đồng; nhưng hết năm 2016, tỉnh
cũng chưa biết lấy đâu ra số tiền này để “phối hợp” thực hiện QĐ 755.
Cùng
với thiếu vốn thì việc không còn quỹ đất, định mức hỗ trợ thấp (hỗ trợ 15 triệu
đồng/hộ, được vay tín dụng ưu đãi tối đa không quá 15 triệu đồng/hộ trong thời
gian 5 năm) cũng khiến các địa phương gặp khó khi thực hiện hỗ trợ đất ở, đất sản
xuất. Ngoài ra, giải pháp thay thế khi không còn quỹ đất là chuyển đổi nghề
cũng không thuận lợi vì mức hỗ trợ thấp (5 triệu đồng/hộ).
Tuy
nhiên, không phải tỉnh nào cũng thiếu quỹ đất để thực hiện QĐ 755. Như Ninh Thuận,
sau khi rà soát, thống kê lại ba loại đất rừng, Sở Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn tỉnh này đã “dự trù” được 14 nghìn ha đất rừng để cấp đất cho đồng
bào DTTS. Ngoài ra, năm 2016, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Ninh Thuận cũng
đã rà soát và đưa ra khỏi diện “đất rừng” hơn 8.000 ha, đang đợi ý kiến chấp
thuận của HĐND tỉnh Ninh Thuận để cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất làm đất
ở.
Hay
việc thực hiện giải pháp chuyển đổi nghề ở các địa phương cũng chẳng mấy khả
quan. Như tỉnh Kon Tum, rà soát có 2.698 hộ có nhu cầu chuyển đổi nghề. Nhưng hết
năm 2016, toàn tỉnh mới hỗ trợ chuyển đổi nghề được 1.207 hộ, đạt 44,73% số hộ
so với Đề án.
Thực
tế, để giúp các hộ đồng bào DTTS nghèo và các hộ nghèo ở các xã, thôn bản ĐBKK thoát
nghèo bền vững thì việc giải quyết đất ở, đất sản xuất cho bà con có ý nghĩa đặc
biệt quan trọng. Còn chuyển đổi nghề, đào tạo nghề chỉ là một giải pháp tình thế.
Bởi đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp, hay hỗ trợ mua sắm nông cụ, mục tiêu cuối
cùng của người nông dân là phục vụ cho hoạt động sản xuất nông nghiệp. Không có
đất sản xuất thì các giải pháp trên khó mang lại hiệu quả cao.
Vấn
đề này phải được chính quyền các địa phương nhận thức một cách sâu sắc bởi từ
năm 2017-2020, chính sách theo QĐ 755 sẽ tiếp tục được triển khai, được quy định
tại Quyết định 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016. Ngày 22/5/2017, Ủy ban Dân tộc đã
có Thông tư số 02/TT-UBDT hướng dẫn thực hiện Quyết định 2085/QĐ-TTg. Với định
mức hỗ trợ không thay đổi so với QĐ 755, nếu các địa phương không thay đổi cách
thực hiện thì kế hoạch hỗ trợ đất ở, đất sản xuất sẽ lại đi vào vết xe cũ, lại
lâm vào bế tắc.
KT